در زمینه مدل شایستگی، فهرستها و مدلهای مختلفی از شایستگیها ذکر گردیده است و سازمانهای مختلفی نیز مدلهای خاص خود را ارائه نمودهاند. نحوه طراحی مدل شایستگی در سازمانهای مختلف با هم متفاوت است. روشهای عمده شناسایی شایستگی و طراحی مدل شایستگیها که تا کنون در ادبیات علمی و روشهای تجربی به کار گرفته شده عبارتند از رجوع به ادبیات علمی، نظرخواهی از جامعه هدف، بررسی دیدگاههای خبرگان، بررسی سند برنامه راهبردی، راهبردها، و الزامات راهبردی سازمان و شایستگیهای حاصله از آن، بررسی نظام ارزشیابی عملکرد، بررسی شاخصهای جذب گروه متمرکز/کانونی با مدیران، مطالعه عملکرد شاغلین برتر و معمولی و بررسی قابلیتها و شایستگیهای آنها، الگوبرداری از شایستگیهای سازمانهای مشابه و غیرمشابه داخلی و خارجی، پژوهش علمی، ترکیبی از روشهای گوناگون .
نمونه ای از نخستين سازمانهاي ايراني که با تعريف شايستگيهاي مديريتي، نسبت به طراحي و بهرهگيري از چارچوب قابليتها اقدام نموده است. در ذيل تصويری از چارچوب قابليتهاي مديران اين سازمان ارائه ميشود
در کنار شکل فوق چارچوب قابليتهاي مديران سازمان، جدولي از فهرست شایستگيها و تعريف آنها نيز در ادامه مشخص گردیده است
شايستگيها | نشانههاي رفتاري | |
مهارتهاي ادراكي | دیدگاه راهبردی | اتخاذ خطمشی بلندمدت و تحلیل موضوعات از ابعاد مختلف |
خلاقيت | توانایی تفکر و عمل به طرق بدیع و استقبال از ایدههای جدید | |
تفكر سيستمي | رویکرد سیستمی در امور و توجه به پویایی اجزا و روند آنها | |
تصميمگيري | ریسکپذیری سنجیده | میزان آمادگی برای اتخاذ تصمیمات مهم و ارزیابی خطرات مربوط |
شناسایی و حل مسأله | توانایی شناسایی، تحلیل و حل مسایل مختلف مدیریتی | |
ارزیابی راهکارها | توانایی ارزیابی راهکارها از ابعاد اقتصادی، اثربخشی و اجرایی | |
مهارتهای ارتباطی | کلامی و شنود | توانایی ارتباط گفتاری و مذاکره، محاوره شفاف و شنود مؤثر |
غیرکلامی و نوشتاری | توانایی برقراری رابطه با حرکات بیانگر و حالات اندام و چهره بدون استفاده از تکلم و قابلیت نگارش شفاف و ساختارمند | |
ارتباطات مؤثر | ارتباط همراه با علاقه و اشتیاق و توجه به کانالهای ارتباطی و شبکهسازی | |
كار تيمي | روحیه همکاری | توانایی برقراری رابطه مبتنی بر احترام و درک متقابل با افراد مختلف |
درك ديگران | توانایی کسب توافق، درک احساسات و نگرشهای دیگران | |
فعالیتهای گروهی | دخالت فعال در فرایند گروه و توانایی هدایت جلسات | |
عوامل شخصیتی | اعتماد به نفس | اطمینان و استقلال در بیان نظرات و درک منطقی از نقاط قوت و ضعف |
مسؤولیتپذیری | وظیفهشناسی و شهامت لازم برای پذیرش مسئولیتهای سنگین، تحمل سختیها | |
پایداری | پذیرا و مشتاق نسبت به تغییر، برخورداری از انرژی و علاقه برای اتمام کارها | |
ارزشهای اخلاقی | صداقت و درستی | احساس تعهد نسبت به منافع سازمان، وعدهها و حقایق |
وجدان کاری | احساس تعهد نسبت به ارزشهای سازمان، نیازهای مشتریان و عدالت همه جانبه | |
کمالجویی حرفهای | توجه به اعتبار خود و تلاش برای رشد حرفهای و آموزههای نو | |
مدیریت افراد | ایجاد انگیزه | توجه به جنبههای مثبت افراد و سعی در تشویق و قدردانی از کارکنان |
پرورش افراد | توانایی توسعه قابلیتهای زیردستان و استفاده از روش مربیگری | |
مشارکت و تفویض | توانایی توسعه مشارکت افراد در امور و تفویض اختیار به دیگران | |
مدیریت عملکرد | برنامهریزیو سازماندهی | رعایت نظم و انضباط و اصول برنامهریزی |
نتیجهگرایی | تأکید بر نتایج کار و به انجام رساندن امور | |
نظارت و کنترل | توانایی اعمال نظارتهای مؤثر در امور | |
شم تجاری | هوشیاری محیطی | توانایی درک و تحلیل روندهای محیطی و تأثیر آنها |
هوشیاریمالیو اقتصادی | درک پویایی سود و نحوه مدیریت کردن آن | |
درک رقابت و بازار | درک قانونمندیهای بازار و دنیای رقابت در عرصه کسبوکار | |
مهارتهای رهبری | تغییر و تحول | توانایی طراحی و ایجاد تغییر و تحول در سازمان |
نفوذ و قدرت | هوشیاری نسبت به توسعه و ایجاد پایگاه قدرت | |
انسجام سازمانی | ایجاد یکپارچگی در سازمان از طریق روشهای رسمی و غیررسمی |
معاونت منابعانساني یک شركت خودرویی مطرح در کشور با توجه به چارچوب شايستگي ذيل نسبت به جذب، استخدام و ارزيابي مديران خود اقدام مينمايد.
جدول : مدل شايستگيهاي مديريتي یک شرکت خودرویی
شايستگيها | نشانههاي رفتاري | |
شخصيتي | مسؤولیتپذیری | پيشقدم و متعهد در انجام بهتر وظايف است. |
انعطافپذيري | فرد توانمنديهاي مناسبي در تغييرپذيري و تطبيق با شرايط گوناگون را دارا ميباشد. | |
اعتمادبه نفس | در موقعيتهاي مختلف به توانمنديهاي خود اعتماد دارد و آن را در رفتار و گفتارش نشان ميدهد. | |
ارتباطي | مشتريمداري | نيازهاي حال و آينده مشتريان را درك و جهت تأمين رضايت آنها تلاش مستمر به عمل ميآورد. |
كار تيمي | به كار گروهي اعتقاد دارد و براي جلب مشاركت افراد تلاش ميكند. | |
روابط بين فردي و اجتماعي | با درك احساسات ديگران توانايي برقراري تعاملات اثربخش را دارد. | |
تحليلي | تفكر استراتژيك | فرصتها و تهديدات محيطي و نقاط قوت و ضعف سازمان را درك كرده و ميشناسد. |
خلاقيت و نوآوري | ايده نو ارائه ميكند و توانمندي پيادهسازي آن را در سازمان دارد. | |
تصميمگيري | توانايي كسب اطلاعات معتبر، تحليل راه كار مناسب و انتخاب به موقع بهترين گزينهها را دارد. | |
حلمسأله و توان تجزيه و تحليل | توانايي درك، شناسايي مسائل و يافتن راهكار مناسب را دارد. | |
اجرايي | نظارت و ارزشيابي | با بررسي عملكرد و مقايسه آن با اهداف تعيين شده در جهت اصلاح و بهبود فرايندها اقدام مينمايد. |
نتيجهگرايي | براي دستيابي به اهداف و برنامههاي تبيين شده تلاش مستمر دارد. | |
برنامهريزي و سازماندهي | در تعيين گام به گام روشهاي دستيابي به اهداف و هماهنگسازي منابع جهت پيشرفت برنامهها توانمند ميباشد. | |
رهبري | توانمندسازي | در توسعه قابليتهاي نيروهاي انساني تحت سرپرستي تلاش مستمر دارد. |
توان ايجاد تغيير و تحول | همواره با شناسايي و درك عوامل تأثيرگذار توانايي تغيير شرايط موجود را دارد. | |
اثرگذاري و نفوذ مطلوب | با دلايل منطقي و توان نفوذ، ديگران را با خود همراه ميكند. |
جدول : مدل شایستگیهای شرکت خودرویی
ابعاد | مولفهها | عناصر و زيرمجموعه ها |
مباني فكري | تصميمگيري | توانايي شناخت و تفكيك عوامل اصلي و موثر از فرعي و غيرموثر، تجزيه و تحليل دقيق، سريع و صحيح، نتيجهگيري روشن خطرسنجي تصميمها، جامعنگري |
گستردگي تفكر | توجه به مسايل زيربنايي و زيرساختي، آيندهنگري، توجه به افكار و انديشههاي متفاوت، هدفگذاري، درك مناسب از شرايط كنوني، تغيير و تحولپذيري | |
تفكر و شم تجاري | هوشياري محيطي، هوشياري مالي و اقتصادي، درك فضاي رقابتي بازار | |
درك نقش شغلي و كاري | درك صحيح از شغل و كار خود، درك روشن از چگونگي تعامل نقش كاري خود با ديگر افراد سازمان، حصول اطمينان از شفاف بودن مسئوليتها و اهداف ديگران | |
مهارتهاي ميان فردي | ارتباطات | فن بيان، خوب شنونده بودن، مكالمه، مكاتبه، گزارشدهي، گزارشگيري |
كارگروهي | توانايي تعامل با ديگران، برقراري روابط مبتني بر درك و احترام متقابل، دخالت فعال در فرآيند و كاركرد گروهي، اثرگذاري مثبت بر هم افزايي گروهي | |
اثرگذاري | اثرگذاري مثبت اوليه، توانايي ارائه ديدههاي خود از ديدگاه ديگران، توانايي استدلال براي كسب موافقت ديگران شنوايي نسبت نظرات ديگران و همراهي با آن | |
برقراري رابطه | آغاز كننده گفتگوها، استفاده كننده از فرصت براي شناختن و شناخته شدن | |
مشتري گرايي | درك نيازهاي مشتريان، تشخيص اينكه چه خدمات مطابق با كدام مشتري است. | |
نگرشهاي شخصي | اعتماد به نفس | خودآگاه، شناسايي نقاط قوت و ضعف خود، اتخاذ رو به مثبت حتي در وضع ناآرام، اتكاء به خود در رويارويي با ديگران، آرامش در شرايط بحراني |
خلاقيت و نوآوري | جسارت در تفكر نو، قدرت تغيير با بيش فرضهاي حل مساله، توانايي حل مسايل ذهني چرا پروري ذهني، تونايي ايدهپروري، قانع نشدن به وضع و راه حل موجود | |
نگرش به پيشرفت و ترقي | با ديد مثبت مقابلهجو به چالشها، دشواريها و مشكلات نگاه ميكند براي تكميل موارد ناتمام و مهم تاكيد كرده و آنها درست ميكند، در شرايط بحراني و چالشی خود همكاري كرده و در اين موقعيتها پيشرفت ميكند. | |
نگرش به تغيير يادگيري | تمايل به نوجويي، تغيير ديدگاهها و ايدهها، پرسشگري وضع موجود و به چالشكشيدن آن، اشتياق و صرف انرژي براي تفسير، آمادگي برای ريسك و آزمون | |
اخلاق حرفهاي | تعهد نسبت به ماموريت، هدف، وظايف استانداردپذيري و پايداري در رعايت ضوابط و استانداردها، ارزشگذاري براساس عوامل منطقي، علمي، عملي | |
مديريت كاركنان و ماموريت | رهبري | نمونه بودن عملي از طريق كردار، رفتار، گفتار، توانايي انگيزهسازي و تيمسازي، توانايي تعيين خطمشي، راهنمايي، هدايت، هماهنگسازي اثربخش در همه زمينهها، اثرگذاري مثبت برهمافزايي گروهي، توانا در شكلدهي آرمان و اهداف مشترك |
پرورش ديگران | هدايتگر، حمايتگر، ارائهدهنده واكنش و بازخور مناسب، شناساييكننده نيازهاي ديگران براي رشد و توسعه، توانايي ارائه نقش مربي براي ديگران | |
مديريت عملكرد | فرآيندگرا و سيستمگرا، تعهد به انجام كار تا پايان مطلوب، بهبودگرا و توانا در بهينهسازي عملكرد، متعهد به انجام كار درست و انجام درست كار هدفگذار براي رسيدن نتايج مورد نظر معيارگذاري و اطلاع براي عملكرد و نتايج | |
مديريت تعارض | اداره كننده موقعيتهاي سخت و تنشزا با سياست، كاشف تعارضات بالقوه، حل و فصل كننده اختلافات و كاهش دهنده تنشها، مشوق بحث و مناظره و گفتگو |
جدول: مدل شایستگی های شركت تامین قطعات
عنوان شايستگي | نشانه هاي رفتاري | |
تحليلي | تفكر استراتژيك | آگاهي نسبت به اهداف کلان و استراتژيهاي شرکت و درک برنامههاي بلندمدت آن |
آگاهي و هوشياري سازماني و محيطي | توانايي شناسايي و تحليل اطلاعات دروني و محيطي سازمان | |
نوآوري وخلاقيت | توانايي ارائه پيشنهادهاي جديد و طرحهاي بهبود | |
تصميمگيري و حل مسئله | توانايي شناسايي و تجزيه و تحليل مسائل و مشكلات سازماني و ارائه راهكارهاي مناسب براي حل آنها | |
شخصيتي | انعطاف پذيري | صبور و منعطف در برخورد با نظرات غيرموافق و تغيير موضع در صورت لازم |
مسئوليتپذيري | دارا بودن حس وظيفهشناسي در قبال كارها و پيگيري دلسوزانه امور محوله | |
ريسكپذيري سنجيده | داشتن روحيه پيشگامي در انجام فعاليتها و قبول مخاطرات و ريسکهاي سنجيده | |
مقبوليت در محيط كار | داشتن حسنشهرت، مقبوليت و خوشنامي در سازمان | |
رهبري | رشد و توسعه كاركنان | توانمندسازي كاركنان از طريق تفويض اختيار و حمايت از برنامههاي آموزشي و توسعهاي آنها |
كار تيمي و مشاركت | دارا بودن ديدگاه مثبت به كارهاي تيمي و مشاركت فعالانه در تيمها و گروههاي كاري | |
انگيزش كاركنان | توانايي ايجاد شور و اشتياق و انگيزه در نيروهاي تحت سرپرستي | |
نتيجه گرايي | برنامهريزي و سازماندهي | توانايي هدفگذاري و تنظيم برنامههاي عملياتي و تقسيم صحيح فعاليتها بين افراد |
نظارت و كنترل تا حصول نتيجه | مقايسه عملكردها با اهداف، شاخصها و برنامههاي از پيش تعيين شده و شناسايي انحرافات | |
گزارش دهي | تهيه و ارائه گزارشهاي مفيد و جامع از فعاليتهاي انجام شده در جهت تصميمسازيهاي مديريتي | |
ارتباطي | روابط عمومي و اجتماعي | داشتن رفتار و منش اخلاقي مناسب و توانايي برقراري ارتباطات مؤثر با ديگران |
مشتري مداري | رفتار مناسب با مشتريان، تحليل درست خواستهها و تلاش جهت افزايش رضايت آنها | |
توانايي مذاكره و متقاعد سازي | استفاده مناسب از اصول و فنون مذاكره و توانايي متقاعد ساختن ديگران | |
تخصصي | اطلاعات و دانش تخصصي | بهرهمندي از دانش تخصصي به روز در حوزه فعاليتهاي امور و توانايي رفع مشكلات تخصصي كاركنان |
خبرگي در وظايف كاري | داشتن تجريه و توانايي اداره مناسب فرايندها، وظايف و فعاليت ها | |
مهارت رايانه | آشنايي كافي با نرم افزارهاي رايانهاي مرتبط با شغل و استفاده موثر |
جدول : مدل شایستگی های بانكی
شایستگیها | ابعاد (سازهها) | شواهد (مصادیق) رفتاری |
مدیریت بر خود (خصوصیات شخصیتی) | پرکاری | با سلامت جسمی و روحی توان تحمل فشارهای کاری و هجوم جمعیت را دارد و از انرژی و پشتکار کافی برخوردار است. |
عزت نفس | رازدار، صادق و امانتداری بوده و به اخلاقیات مقید است. | |
پایداری | فردی وظیفه شناس و مقید به اصول بوده، رفتارهای قابل پیش بینی و پایدار دارد. | |
مسئولیت پذیری (پاسخگویی) | مسئولیت شخصی در قبال اجرای امور را میپذیرد. از روحیه رقابت پذیری، پاسخگویی و چالشپذیری برخوردار است. | |
انعطاف پذیری | استرس را مدیریت میکند، صبور است و سعه صدر دارد. | |
اعتماد به نفس | توانمندیهای خود را میشناسد و از آنها برداشت منطقی دارد. | |
مهارتهای تخصصی (حرفهای) | یادگیرنده (خودتوسعهای) | فردی کنجکاو است و مباحث را به سرعت فرا میگیرد، دانش خود را در حوزه تخصصی به روز میکند و برای رشد مستمر خود تمایل و برنامه اجرایی دارد. |
دانش بانکداری | در حوزه بانکداری، فنون، قوانین، امور سرمایهگذاری، تسهیلات، اعتبارات و ریسک تسلط دارد. | |
IT و زبان | به نرمافزارها، زبان تخصصی و اصطلاحات تسلط داشته، روندها و تحولات آنها را درک کرده و در توسعه آنها پیشگام است. | |
اطلاعات عمومی (تنوع دیدگاهها) | از معلومات عمومی مثل اقتصاد، حقوق، حسابداری و وضعیت صنایع مختلف و تجارت برخوردار است. | |
مجرب | از تجربه خود و دیگران فراگرفته و میتواند مسایل جاری را به مدد راههای گذشته و شرایط فعلی تحلیل و رفع کند. | |
اشراف به صنعت | اوضاع سیاست و مقررات را پیگیری کرده و تأثیر آنها را در بانک تحلیل میکند. شرایط بانک و رقبا را رصد کرده و میشناسد. | |
رهبری تغییر (تسهیل تغییر) | تغییر افراد | میتواند نگرشها، باورها، رفتارها یا عادت افراد را تغییر داده و مقاومت افراد را خنثی و تعدیل کند. |
نفوذگذاری | از توانایی اثرگذاری و متقاعدسازی در بالادست، زیردست، مشتری و یا ذینفعان برخوردار است. | |
تحول سازمانی | تحولگرا است، میتواند تغییر در اداره، شعب و افراد را به خوبی اداره نماید. | |
الهام بخشی | دیگران را به خاطر عملکردشان تشویق و حمایت میکند. میتواند سبک رهبری خود را آگاهانه در شرایط مقتضی تغییر و با زبردستی بهکارگیرد. | |
الگو بودن | به وعدههایی که میدهد عمل میکند. از نظر کردار و منش میتواند یک الگو رفتاری مناسبی برای سایرین باشد. | |
مدیریت جو | میتواند جو مسالمتآمیز، مساعد و آرام برای همکاری افراد و همسوسازی آنها ایجاد کند. | |
نوآوری (تحلیل گری و تصمیمگیری) | تحلیل گری | توان تجزیهوتحلیل و نگرش سیستمی دارد و پویایی فرآیندهای بانک و ارتباط آن با محیط را درک و تحلیل میکند. |
کلان نگری | کلنگر است. تصاویر کلان و کلی مسایل را میبیند و درک میکند. | |
نگرش بدیع | به مسایل به صورت متفاوت و بدیع مینگرد و میتواند با شیوههای متنوع راهحلهای متنوع برای حل مسایل ارایه و بهکارگیرد. | |
ژرف نگری | قابلیت ریشهیابی و جستجوی اطلاعات مناسب برای حل مسایل را دارد. عمیق است و مفروضات را به چالش میکشد. | |
توسعه نوآوری | میتواند زمینه نوآوری به وجود آورد، نواندیشی و ریسکپذیری سنجیده را تشویق کند و از ایدههای نو حمایت کند. | |
تصمیمگیری | با رویکرد منطقی، گزینهها را ارزیابی و با قاطعیت، تصمیم لازم را اتخاذ و به سرعت اجرا مینماید و پیامدها، و ریسکها را لحاظ میکند. | |
مدیریت کارکنان (افراد) | ایجاد انگیزه | توان ایجاد انگیزش مادی و معنوی در کارکنان را دارد. نیازها، مشکلات و انگیزههای افراد را درک کرده و نسبت به مسائل آنها علاقه نشان میدهد. |
مدیریت استعدادها | با درک استعدادها و توانمندیهای افراد، کارراهه مناسب برای آنها ترسیم کرده و حسب مورد، زمینه جابه جایی و انتقال آنها را فراهم نمايد. | |
ارزیابی عملکرد | با هدف بهبود عملکرد زیردستان، میتواند عملکرد آنها را با رعایت عدالت ارزیابی کرده و بازخورهای رفتاری و عملکردی مفید به آنها ارایه دهد. | |
مربیگری | روحیه معلمی دارد، فضای یادگیری ایجاد میکند، دانش و تجربه خود را با دیگران در میان میگذارد و به توسعه افراد علاقه دارد. | |
مدیریت تعارض | میتواند اختلاف افراد، صف و ستاد، شعب را رفع و روابط افراد را تقویت کند. | |
تفویض اختیار | اهل توانمندسازی و تفویض اختیار است. به قابلیتهای افراد اعتماد کرده و برخی اختیارات و مسئولیتها را به آنان واگذار میکند. | |
تعامل مؤثر (ارتباطات) | بیان و کردار | موضوعات پیچیده را به صورت روشن، مختصر و مستدل به افراد توضیح میدهد. از توان ارایه مؤثر، تماس چشمی و حرکات بدنی برخوردار است. |
مبادی آداب | در برقراری ارتباط، حسن خلق، آداب اجتماعی و شنود مؤثر را رعایت میکند. در روابط گرمی و صمیمیت با دیگران نشان میدهد. | |
مهارتهای نوشتاری | در نگارش صحیح، مختصر، ساختارمند و اثرگذار توانایی دارد و اصول مکاتبات اداری را رعایت میکند. | |
اجتماعی (معاشرتی) | آدم برونگرا و معاشرتی است. برای توسعه ارتباطات با نهادها، پیشقدم بوده و در مجموعه شعب ارتباط حضوری برقرار میکند. | |
کارتیمی | روحیه همکاری با اقشار مختلف را دارد و میتواند تیمسازی کند. | |
حسن خلق | مردمشناس و مردمدار است و به سهولت اعتماد عمومی را جلب میکند و از آراستگی و حسن خلق برخوردار است. | |
مدیریت منابع (مدیریت عملکرد) | نتیجه گرایی | پیشرفت امور را پیگیری کرده و تا اتمام نتیجه پیگیر و از اتمام کارها واقعاً لذت میبرد و از سرعت عمل و چابکی برخوردار است. |
برنامهریزی | به منظور استفاده بهینه از منابع (مالی، فیزیکی و اطلاعاتی) اهداف و برنامههای کاری را تعیین و اولویتبندی میکند. توان سازماندهی و اولویتبندی امور را دارد. | |
اعمال نظارت | استراتژیها را درک کرده و میتواند آنها را با شاخصهای مناسب عملیاتی کند و پیشرفت آنها را بسنجد. | |
کیفیت | بر کیفیت کارها و خدمات توجه دارد، کیفیتگرا است. | |
نظم و انضباط | انضباط و مقررات را با جدیت رعایت میکند. | |
صرفه جویی | پویایی هزینه و منابع را درک کرده و میتواند هزینهها را مدیریت کند (صرفهجویی دارد). | |
مشتری مداری (شم تجاری) | بازاریابی | درک روشنی از نیازها و انتظارات مشتریان دارد. میتواند مشتریان جدید را جذب کرده و رضایت آنها را برآورده سازد. |
تبلیغ | توان تبلیغ، تعریف، تمجید و جلب توجه و احترام دیگران را دارد. | |
کسب رضایت مشتری | با مشتری در ارتباط است، به او احترام گذاشته و پیگیر مشکلات آن است. به رضایت و وفاداری توجه ميكند. | |
مذاکره | توان مذاکره، راهکار برد – برد و قدرت چانه زنی دارد. | |
نگرش خصوصی | نسبت به رقابت و خصوصیسازی، نگرش مثبت داشته و تفاوت و مزایای آن را درک کرده و میتواند آن را به دیگران توضیح دهد (رقابتپذیری را توسعه دهد). | |
مزیت رقابتی | از عوامل کلیدی موفقیت در بخش خدمات به ویژه بانکداری مطلع است، میتواند شرایط بانک و رقبا را تحلیل و مقایسه کرده و قابلیتهای بانک را برای کسب مزیت تقویت کند. |
جدول: مدل شایستگی های مدیران گروه شرکت دولتی
ابعاد | ردیف | شواهد رفتاری |
مهارتهای ادراکی | 1 | استراتژیهای سازمان/بخش را درک میکند و در طراحی و اجرای آن مشارکت موثر دارد. |
2 | میتواند تحولات محیطی و استراتژیک موثر بر سازمان/ بخش را بفهمد و متناسب با آن هدفگذاری، برنامهریزی و اقدام کند. | |
3 | بخشینگر نیست، تاثیر کار خود بر سایر وظایف و فرآیندها را درک میکند. | |
4 | ریزبین نیست، کلنگر است. آینده و تصاویر کلان و کلی مسایل را میبیند و درک میکند. | |
5 | میتواند بین اجرا (امروز) و استراتژی (فردا) توازن مناسب برقرار کند. | |
6 | با هوش است، از سرعت انتقال و درک بالایی برخوردار میباشد. | |
مهارتهای تصمیمگیری و حل مساله | 1 | توانایی تصمیمگیری در شرایط متحول، بحرانی و پرابهام را دارد. |
2 | میتواند ریسکهای تصمیمگیری را درک کرده، آنها را در تصمیمگیری مورد توجه قرار داده و ریسکپذیری سنجیدهای داشته باشد. | |
3 | واقعبین و منطقی است و در رویا زندگی نمیکند. | |
4 | توانایی تجزیهوتحلیل و ریشهیابی موارد، مسایل و پدیدهها را دارد. | |
5 | پیش از تصمیمگیری از طریق مشورت با دیگران و سایر مجاری ممکن، اطلاعات کافی و مورد نیاز را به دست میآورد. | |
6 | راهحلهای متنوع و بکر را برای حل مشکلات طرح و به کار میبندد. | |
مدیریت منابع انسانی | 1 | به کارکنانش بازخورهای رفتاری و عملکردی مفید و سازنده میدهد. |
2 | میتواند از همه قابلیتها و ظرفیتهای کارکنان تحت مسئولیت، استفاده به عمل آورد. | |
3 | اهل تفویض اختیار است. به رشد کارکنانش کمک میکند. مثلاً کارکنانش را همراه خود به جلسات میبرد و یا در پروژهها درگیر میکند تا یاد بگیرند. | |
4 | کارکنان را نه فقط از نظر وظایف تخصصی، بلکه از بابت روحیه نیز مدیریت میکند. | |
5 | پیگیر مشکلات و مسایل کاری یا سایر مسایل موثر بر کار کارکنانش میباشد. | |
6 | انعطافپذیر است. میداند و میتواند با هرکس به اقتضای شرایط، رفتار سازنده داشته باشد. | |
مهارتهای رفتاری و ارتباطی | 1 | توانایی اداره تیمهای کاری را به طور موثر دارد. |
2 | میتواند در اعضای تیم خود، انگیزه، اشتیاق و تعهد ایجاد کند. | |
3 | از نفوذ و تاثیرگذاری مطلوب بردیگران (به ویژه مرئوسان و رؤسا) برخوردار است. | |
4 | میتواند اهداف و ایدههای خود را واضح و شفاف منتقل کند و مهارتهای ارایه مطلب را دارد. | |
5 | شنونده خوبی است. | |
6 | شبکههای ارتباطی و اطلاعاتی لازم و کافی را میسازد و اداره میکند. | |
مهارتهای عمومی مدیریت | 1 | نتیجهگرا و تمامکننده میباشد؛ مسایل را حل کرده و کار را به موقع به نتیجه (هدف) میرساند. |
2 | در ادراه موفق و موثر جلسات مهارت دارد. | |
3 | در گزارشنویسی و گزارشدهی به ویژه گزارشات رو به بالا (گزارشات مدیریتی) ماهر است. | |
4 | میتواند پس از دریافت اهداف و انتظارات، برنامهریزی اجرایی و تفصیلی تهیه کند. | |
5 | وظایف و مسئولیتها را به درستی تخصیص میدهد و واگذار میکند و بر کارهای ارجاعی، کنترل مطلوب و و موثر اعمال مینماید. | |
6 | منظم است. اولویتها را تشخیص میدهد، مدیریت زمان را میفهمد و اعمال میکند. | |
مدیریت برخود | 1 | مسئولیتپذیر و پاسخگو است. |
2 | با انرژی مثبت اندیش و در انجام کارها و پایان دادن به آنها خوشبین و پایدار است. | |
3 | برای یادگیری و رشد شخصی خود تمایل و برنامه اجرایی مستمر دارد. | |
4 | از نظر رفتار و اخلاق و رعایت ارزشها و مصالح سازمان، الگوی کارکنان است. | |
5 | شخصیت سالم، قابل اتکاء، قابل اعتماد و با ثباتی دارد. | |
6 | سختکوش و دارای انگیزههای درونی است. | |
قابلیتهای مربوط به کیفیت، بهرهوری و تعالی سازمان | 1 | در مدیریت بهینه منابع، افزایش بهرهوری و اثربخشی و فنون بهبود و تحول مهارت دارد. |
2 | از هزینه، مدیریت هزینه سیاستهای کاهش و کنترل هزینه درک و اطلاع خوبی دارد. | |
3 | میتواند برای ارزیابی عمکلردهای فردی، گروهی و سازمانی شاخصگذاری و هدفگذاری نماید. | |
4 | با مقولات جدید مدیریت مانند CRM، SCM، BPR، تعالی سازمانی، الگوسازی و تولید ناب آشنا است و در تکنیکهای ذیربط اطلاع و مهارت دارد. | |
5 | با IT و کاربردهای آن در کارش آشناست و در استفاده از ابزارهای IT مهارت دارد. | |
6 | مفاهیم مالی را در حد نیاز وظایف و مسئولیتهایش میداند و میتواند از گزارشهای و اطلاعات مالی برای کنترل، ارزیابی و بهبود فرآیندها استفاده کند. |
تصویر : قابليتهاي مديران سازمان دولتی
جدول: مدل شایستگی سازمان دولتی
شايستگي اصلي | شايستگي فرعي | توصيف رفتاري |
خويشتن شناسي | تعهد به يادگيري | تمایل و تلاش براي کسب دانش و مهارتهاي جديد مور نياز و به کار بستن آنها در حوزه کاري، يادگيري مستمر و استقبال از فرصتها براي یادگیری و رفع نقاط ضعف |
برنامهريزي پيشرفت شغلي | برنامهريزي، اولويتبندي، تعيين اهداف و پیگیری آنها براي پیشرفت شغلي و توجه به عملکرد شخص | |
هوشیاري محيطي | آگاهي محيطي | درک اثر روندها و عوامل محیطي بر عملکرد سازمان، توجه کافي به روند اجتماعي و سياسي موثر بر سازمان، مسائل بيمهاي و رفاهي |
تفکر استراتژيک | درک چشمانداز، ماموريت و اهداف سازمان و توجه به روندهاي محيطي و ويژگيهاي سازمان براي تحقق اهداف، شناخت عوامل کليدي موثر بر تحقق اهداف و توانايي تصميمگيري استراتژيک | |
آگاهي سازماني | درک ساختار رسمي و غیررسمی سازمان و توانايي کارکردن با گروههاي رسمي و غيررسمي، شناخت دقيق ظرفيتهاي سازمان و قوانين و تلاش براي رفع مشکلات سازمان | |
تصميم گيري | تفکر تحليلي | توانايي تجزيه و تحليل مشکلات و بررسي آنها به منظور درک و حل آنها، شناسايي انواع مسايل و شيوه حل آنها و ارزيابي راهکارها |
تفکر خلاق | توانايي درک موقعيتها از منظرهاي مختلف، گرايش و توانايي انجام و با طرح مسائل جديد، ارائه راهحلهاي بدیع براي مشکلات | |
ارتباطات | کار تیمي | توانايي و مهارت کار با ديگران در يک گروه برا ي رسيدن به یک هدف مشترک، کار با افراد مختلف در شرايط متفاوت، تسهيم اطلاعات و تشويق ديگران به مشارکت در کار تیمي |
مهارتهاي ارتباطي | توانايي برقراري ارتباط با ديگران و توجه به نظرات ديگران در هنگام تعامل و گفتگو با ايشان | |
مديريت اجرايي | مديريت منابع | توانايي تخصيص منابع مالي، تجهيزات و نيروها و توانايي ارزيابي نيازها و پيگيري پيشرفت امور |
برنامهريزي | مديريت بر زمان و منابع شامل اولويتبندي، برنامهريزي، تعيين اهداف و برنامهها، توانايي تعيين مسير تحقق هدف و اثربخشی برنامه پيشنهادي | |
مديريت عملکرد | تلاش براي دستيابي به نتايج مورد انتظار و ارتقاي سطح عملکرد و گشودن مسيرهاي جديد | |
رهبري | تحولآفريني | ذهنیت و مهارت در تشخيص نياز به تحول، ایجاد چشمانداز و شناخت قدرت براي پيشبرد تحول و حمايت از برنامههاي متغير |
نفوذ و تسهيلگري | توانايي تسهيل گفتگو و رابطه مثبت میان ديگران با هدف حل تعارضها و رسیدن به وفاق، همکاری با دیگران برای حل مسایل و توفیق سازمان | |
توانمندسازي کارکنان | توجه به سطح افراد و نیازهای توسعهای آنها و کمک به آنان در تشریح گامهای توسعه و راهنمایی و هدایت افراد برای توسعه | |
ظرفيتسازي سيستمي | به دانش، توانایی و مهارت مدیر در شناسایی، اولویتبندی، طراحی و استقرار و نهادینهسازی فرایندهای مورد نیاز یک واحد خاص گفته میشود. | |
ارزشهای سازمانی | روحيه خدمت به ديگران | تلاش برای خدمترسانی به مردم و تامین نیازهای اساسی عمومی آنها با توسعه و پیادهسازی اقدامهای مناسب در جهت اهداف سازمان و جامعه |
مسئوليتپذيري و پايداري در کارها | تعهد نسبت به انجام وظایف حوله و پذیرش مسئولیتهای جدید برای بهبود عملکرد سازمان، انجام کارها با اشتیاق |